Fot. Alfreda i Leonard Borowczykowie

Po zwiedzeniu Halicza, dzisiaj zaglądamy do Stryja. To miasto leżące w obwodzie lwowskim jest siedzibą administracyjną rejonu (powiatu).

Ciekawe jest pochodzenie nazwy miasta, która wzięła swój początek od nazwy rzeki Stryj, dopływu Dniestru. Pochodzi z języka praindoeuropejskiego. W zależności od historycznych wpływów sąsiadów lub zdobywców tych ziem, ma swoje konotacje litewskie, łotewskie, niemieckie czy perskie. Jednak znaczenie nazwy zawsze sprowadzało się do słowa ”struga, strumień czy rzeka”. A jak to brzmiało w innych językach? Po niemiecku – stromm, po persku – struth (rzeka), po łotewsku– straume, po litewsku– sriatas lub  strautas.

Kilka słów z historii Stryja.

Miasto Stryj powstało na dawnych ziemiach białych Chorwatów – słowiańskich plemion, które zamieszkiwały tereny po obu stronach Karpat od Łemkowszczyzny do Huculszczyzny. Byli oni twórcami Księstwa Galicji. Stryj jest ulokowany nad lewym brzegiem rzeczki, na przedgórzu Beskidów Wschodnich. To ważny punkt strategiczny na drodze z Rusi Halickiej do Zakarpacia i Kotliny Panońskiej, którą opanowali Węgrzy. Po śmierci Kazimierza Wielkiego te ziemie weszły w skład ziem węgierskiego króla Lajosza I. Węgierskie wojsko zajęło stryjski zamek na 15 lat. Z czasem zamek przeszedł w posiadanie Korony Polskiej i był przekazany rycerzowi Sasso, którego miejscowa szlachta przezwała Sas. Jego herb stał się herbem znacznej części ukraińskiej szlachty. Pierwsza pisemna wzmianka o Stryju pochodzi z 1385 r. W 1396 r. został zbudowany pierwszy kościół rzymskokatolicki. Mieściła się też tu kuria diecezji rzymskokatolickiej, chociaż większość mieszkańców była wtedy prawosławna. W XIV w. do Stryja przybyli pierwsi Żydzi – wygnańcy z Niemiec, których do miasta zaprosił Kazimierz Wielki. W 1431 r. starostą powiatu stryjskiego został Zaklika Tarło ze Szczekarzewic. Podczas jego rządów w mieście zbudowano klasztor Franciszkanów. Starosta obiecywał osiedleńcom nadać ziemię i dać drewno pod budowę domów i dróg. Zwolnił rybaków od płacenia podatków, a pozostałych mieszkańców zwolnił od podatków na 10 lat. Czy dotrzymał wszystkich obietnic nie wiadomo. Kroniki o tym milczą.

Dojechaliśmy do Stryja w południe. Zatrzymujemy się w centrum miasteczka. Nasz bus ustawiamy w pobliżu kościoła katolickiego pod wezwaniem Narodzenia NMP. Oglądamy kościół od zewnątrz. Gablota na ścianie kościoła zawiera informacje napisane po polsku. Podchodzi do nas miejscowy ksiądz i zaprasza do wewnątrz. Pozwala na coś, co u nas nie byłoby możliwe. Zaglądamy w każde miejsce świątyni, za ołtarz, wchodzimy na kazalnicę, na chór, do zakrystii. W końcu siadamy w ławkach i słuchamy opowieści o mieście i jego mieszkańcach.

Po wojnie Polaków zostało w mieście kilkunastu. Zostali wypędzeni przez ukraińskich nacjonalistów, a później, w ramach repatriacji, wyjechali do Polski. Po 1947 roku do miasta przeniosło się kilkadziesiąt osób z okolicznych wsi. Nie stało się to z dobrej woli, ale z obawy o własne życie. Tu znaleźli swoje miejsce i pozostali. Wielu zawarło mieszane małżeństwa i wtopili się w środowisko ukraińskie. Dzieci nie mówią już po polsku, chociaż są ciekawe ojczyzny swoich ojców. Środowisko miasta to konglomerat różnych narodowości, które po latach utraciły swoje cechy narodowe i dzisiaj tworzą zupełnie inną społeczność niż przed wojną. Katolików jest mało. Większość stanowią prawosławni i grekokatolicy. O kościół dbają miejscowi, ale bez pomocy z zewnątrz trudno by było funkcjonować normalnie. Do dzisiaj nie zatarły się niechęci polsko - ukraińskie. Żegnamy miłego i rozmownego księdza, życząc mu powodzenia w jego trudnej pracy. Wychodzimy na główną ulicę miasteczka. Wokoło pełno reklam kantorów wymiany walut, banków notariuszy, aptek i sklepów. Ludzi wokoło niewielu. Przeważnie to osoby w starszym wieku. Dziwnie ogląda się ulice prawie bez młodzieży. Jesteśmy ciekawi ludzi. Nie udaje się jednak nawiązać rozmowy ani o teraźniejszości, ani o przeszłości. Zagadnięci po polsku nie chcą w ogóle rozmawiać. Jedynie po rosyjsku można spytać o drogę do sklepu, o zakupy lub hotel. Może tylko nam nie udało się porozmawiać? Czym tak odstraszamy? W końcu udaje się znaleźć panią, która pracuje w miejscowej szkole. Teraz ma wakacje. Miasto jest pozbawione miejsc pracy. Upadły duże zakłady. Zatrudnienie daje szkoła, urzędy państwowe, szpital i nieliczne prywatne zakłady usługowe. Kiedyś to kwitnące i pełne życia miasto zamienia się powoli w sypialnię i ulega społecznej i ekonomicznej degradacji. Nie ma w nim przyszłości, stwierdza pani nauczycielka i odchodzi. Nie próbujemy więcej namawiać nikogo na rozmowę. Robimy zakupy na kolację, którą zjemy we Lwowie. Jutro ostatni dzień pobytu i pożegnamy ziemie naszych przodków.

Żegnamy się z Państwem do następnego odcinka, który będzie ostatnim z cyklu wędrówek po Ukrainie. Serdecznie zapraszamy do wspólnego przeżywania naszej niedawnej przeszłości.

Alfreda i Leonard Borowczykowie

Galeria

Powrót Drukuj

LOKALNY HIT

Bezpłatne kontrolowanie sprawności układu kierowniczego

Ewidencja odpadów BDO (pakiet mini)

2400 zł / rokPLN

Balustrady Bramy Ogrodzenia

Fotoobraz na płótnie 50x70

121,00 zł PLN

KOBIZE

500PLN

Zadaj pytanie

40PLN

Szkolenie z HACCP

80PLN

Szkolenie z pierwszej pomocy

49PLN