fot. pixabay

Internet jest otwartym środowiskiem, tworzonym przez wszystkich użytkowników# i co oczywiste – nie wszystkie napotkane treści czy nawiązane kontakty będą bezpieczne dla dzieci i nastolatków. Co możemy zrobić, aby była to przestrzeń przyjazna?

Przeciętny nastolatek każdego dnia spędza w sieci 5 godzin i 36 minut. W weekendy czas ten wydłuża się do prawie 6 godzin i 30 minut (Lange, 2023). Internet to miejsce towarzyskich spotkań, przestrzeń do podtrzymywania ważnych relacji, źródło wiedzy, a często po prostu sposób na relaks i dobrą zabawę. Zaabsorbowanie młodych użytkowników światem online może mieć również swoją ciemną stronę.

Niepokojące doświadczenia młodych w sieci

Badania EU Kids Online pokazały nam, że około 40% dzieci i nastolatków napotyka w sieci na szkodliwe treści. Były to krwawe, brutalne obrazy (42% młodych widziało takie treści w ciągu ostatniego roku), doświadczenia z braniem narkotyków (44%), zagrażające zdrowiu ekstremalne diety (43%), wskazówki, jak zrobić sobie krzywdę  (36%). Świadkiem hejtu było aż 47% respondentów. Co istotne, intensywność korzystania z internetu nie warunkowała częstotliwości kontaktu ze szkodliwymi materiałami – dzieci spędzające mało czasu w sieci były narażone na nieodpowiednie treści równie często, jak stali bywalcy (Pyżalski i in., 2019).

Wyniki najnowszego badania „Nastolatki 3.0” wskazują na to, że nastolatkom trudno jest ocenić, czy treści, jakie napotykają online są bezpieczne i prawdziwe. Tylko połowa młodych interesuje się wiarygodnością profili, które obserwuje, a co szósty nastolatek nie jest w stanie określić, czy oglądane przez niego treści są wulgarne lub nacechowane przemocą. Agresja słowna w sieci jest dla nastolatków codziennością – niemal 40% 13-latków było świadkiem wyzywania znajomych w internecie (Lange, 2023).

Młodzi – oprócz oglądania w sieci szkodliwych treści – podejmują też zachowania, które mogą narażać na bardzo realne niebezpieczeństwo. Co trzeci angażuje się w internetowe wyzwania, które mogą zagrażać zdrowiu lub życiu, również co trzeci badany nastolatek deklaruje, że zdarzyło mu się otrzymać nagie lub półnagie zdjęcia za pośrednictwem internetu lub smartfona, a co dziesiąty takie zdjęcie wysłał. Dwóch na dziecięciu nastolatków spotkało się fizycznie z dorosłymi osobami poznanymi przez internet.

Jak chronić młodych przed niebezpiecznymi kontaktami i treściami online?

Zarówno badacze, jak i praktycy pracujący z młodzieżą wskazują, że – niezależnie od starań rodziców i opiekunów oraz nauczycieli – młodzi na jakimś etapie swojej przygody z internetem będą narażeni na kontakt z potencjalnie niebezpiecznymi treściami. Nie oznacza to, że my, dorośli, nie mamy nic do zrobienia w tej sytuacji – wręcz przeciwnie. I co najważniejsze, niekoniecznie są to działania związane z nowymi technologiami. To na nas spoczywa odpowiedzialność za budowanie odporności psychicznej dzieci, czyli umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz wzmacniania w najmłodszych pozytywnego nastawienia – zdolności do dostrzegania i wykorzystywania swoich możliwości.

Masz wpływ!

Jak przygotować dzieci i nastolatki na zetknięcie z nie zawsze pozytywnym internetem? Kluczem zawsze jest rozmowa i obecność w ich życiu, również tym online. Rozwijajmy i wzmacniajmy w dzieciach poczucie wpływu – one również decydują o tym, jak wygląda sieć, jakie treści się tam znajdą, które z nich będą udostępniane i rozpowszechniane, w jaki sposób internauci będą nawiązywać ze sobą relacje. Rozmawiajcie z dziećmi o netykiecie, uczcie rozpoznawania zachowań i komunikatów, które łamią społeczne normy, są np. przemocowe lub dyskryminujące. Pokazujcie w jaki sposób można na nie właściwie i bezpiecznie reagować – nie angażować się w słowną przepychankę z hejterem, nie rozpowszechniać treści, które mogą zaszkodzić innym, zgłaszać je dorosłym oraz administratorom strony lub portalu. Budujcie też w dzieciach uważność na własne słowa i odpowiedzialność za to, co robią online, tak, aby to one same nie tworzyły hejterskich treści.

Rozmawiajcie o tym, jakimi informacjami dzieci nigdy nie powinny dzielić się online (np. danymi osobowymi, adresem, dokładnym miejscem pobytu w danym momencie). Zastanówcie się też wspólnie, jakie ryzyko może wiązać się chociażby z przesyłaniem intymnych zdjęć czy filmików, nawet bardzo zaufanej osobie.

Ważną umiejętnością, o którą również warto zadbać, jest rozumienie, rozpoznawanie i reagowanie na presję rówieśników. Asertywność dziecka może ochronić je przed zaangażowaniem w ryzykowne wyzwanie czy zablokować potencjalnie niebezpieczny kontakt. Uczcie młodych krytycznego myślenia i ostrożności w ocenie wiadomości płynących z sieci. W internecie niestety każdy może kreować ekspercki wizerunek, a popularność mogą zyskiwać najbardziej absurdalne przekazy. Pomóżcie też dzieciom zrozumieć, dlaczego nie każda treść w internecie – nawet bardzo atrakcyjna i budząca dużą ciekawość - jest dla nich odpowiednia. Niezweryfikowane konta, nie zawsze rozsądne porady influencerów, patostreamy, czy pornografia online to nie są treści, które pokazują rzeczywistość. Nie obawiajcie się o tym rozmawiać!

Pamiętajcie jednocześnie, że technologia zawsze może przyjść wam z pomocą. Zabezpieczajcie urządzenia cyfrowe najmłodszych tak, aby minimalizować ryzyko kontaktu ze szkodliwymi treściami. Kiedy rozpoczynacie przygodę z nowym portalem upewnijcie się, że kontrolujecie to, jakimi informacjami o sobie się dzielicie (ustawienia prywatności). Sprawdźcie też, w jaki sposób zgłaszać niepokojące treści. Nie zapominajcie też o zespole Dyżurnet.pl, do którego możecie zgłosić nielegalne i szkodliwe treści.

Lange R., (red.), 2023, Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców, Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK

Pyżalski J., Zdrodowska A., Tomczyk Ł., Abramczuk K., (2019), Polskie badanie EU Kids Online 2018. Najważniejsze wyniki i wnioski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM

Źródło: Ministerstwo Cyfryzacji

Powrót Drukuj

LOKALNY HIT

Ochrona środowiska dla firm

od 50PLN

Rejestracja BDO

500PLN

Bezpłatne kontrolowanie sprawności amortyzatorów

Metodyka prowadzenia instruktażu stanowiskowego

49PLN

Bezpłatne kontrolowanie sprawności układu kierowniczego

Zezwolenie na transport odpadów

od 2000PLN

Korzystanie ze środowiska

500PLN

Bezpłatne kontrolowanie sprawności ustawienia świateł